Hoewel The Stone reeds actief is sinds 1996, is het misschien niet de grootste naam in de scene. Misschien heeft het feit dat ze uit Servië komen, en niet uit de meer bekende broeihaarden zoals Scandinavië of Griekenland, hier wel iets mee te maken? De heren hebben nochtans een goed gevulde en erg productieve carrière met meerdere langspelers en kleinere releases bijeen geschreven. Zelfs met hun negende album “Kosturnice“, uitgebracht via Immortal Frost Productions, laat The Stone de wereld zien dat ze nog steeds een blackmetalkracht zijn om rekening mee te houden. Zanger Glad spreekt in naam van de band. (JOKKE)
The English version of this interview can be found here.
“Kosturnice” is jullie negende full-length. Ben je nog steeds even enthousiast over een nieuwe release als toen de band net begon?
Jazeker. Zolang we het gevoel hebben dat we geweldige muziek kunnen leveren en nog steeds iets waardevols te zeggen hebben, zal The Stone doorgaan met het releasen van studioalbums en indien mogelijk live optreden. Als we er geen zin meer in hebben, zouden we er gewoon mee stoppen, want we hebben niemand iets te bewijzen.
The Stone begon in 1996 als Stone to Flesh. Hoe waren deze eerste jaren als band? Was het moeilijk om een band uit Servië te zijn, terwijl de focus met betrekking tot black metal destijds op Scandinavië en Griekenland lag? Hebben de burgeroorlog en de naoorlogse periode de band en je leven op de een of andere manier beïnvloed?
Vóór de conflicten van de vroege jaren ’90 kende Joegoslavië een bloeiende thrash-, speed- en deathmetalscene die begrijpelijkerwijs samen met het land instortte. Tegen het midden van de jaren ’90 moest iedereen die metal wilde spelen heel eigenwijs en volhardend zijn en we werkten met wat we hadden. Na twee relatief succesvolle demotapes, “Serbian wood” (1996) en “Killed by the sun” (1997), ging Stone to Flesh verder met het opnemen van de eerste full-length in 1999, slechts enkele maanden nadat de NAVO ons land bombardeerde en volledig verneukte. En ik weet zeker dat het land van herkomst altijd een centrale rol heeft gespeeld in extreme metal – zoals je zelf al zei – de Scandinavische en Helleense bands trokken de meeste aandacht. Ik zou durven zeggen dat The Stone tegenwoordig een veel bekendere band zou zijn als we in Duitsland, Polen of waar dan ook in Centraal-Europa gevestigd zouden geweest zijn.
Wat ik me altijd afvroeg, is welk figuur er te zien is in het bandlogo en wat de betekenis achter de bandnaam is?
Dit gestileerde spook of deze verschijning werd voor het eerst gebruikt om de “theater van het absurde”-thematiek van het vorige album over te brengen en werd later samengevoegd met het logo. Omdat het ontwerp heel goed past bij de vorm van het logo van Cristophe Szpajdel, hebben we ervoor gekozen om door te gaan met deze afbeelding. Naar mijn mening kan de oorspronkelijke naam Stone to Flesh worden gezien als een dichotomie tussen het eeuwige en het voorbijgaande, of tijdelijke. Destijds tekende de band een deal met een waardeloos, slecht beheerd Oostenrijks label genaamd CCP dat Stone to Flesh niet toestond om bij het label weg te gaan. Om weg te komen werd voor het tweede album besloten de naam in te korten tot The Stone.
Tot aan het album “Неке ране крваре вечно” uit 2007 werden alle song- en albumtitels in het Servisch Cyrillisch alfabet geschreven. Nadien werd overgeschakeld naar het Servische Latijnse alfabet. Gebeurde deze omschakeling om het voor niet-Servisch sprekenden gemakkelijker te maken albumtitels uit te spreken of is er een andere motivatie?
Voor zover ik me kan herinneren, was dit geen gedwongen beslissing met voorbedachte rade. Het was in zekere zin meer van, oké, we hebben een paar albums gemaakt met alleen Cyrillische letters, laten we deze keer iets anders proberen. En ja, de positieve kant was dat op zijn minst de fans uit ex-Joegoslaviëgebieden de teksten konden begrijpen zonder dit specifieke alfabet te hoeven leren.
Door de jaren heen heeft er een thematische verschuiving plaatsgevonden van het Slavische heidendom naar onderwerpen als nihilisme, dood, misantropie en existentialisme. Waarom heb je de heidense thema’s verlaten?
De verschuiving kwam enigszins natuurlijk. Ik denk dat de band het gevoel had dat dit soort thema’s voldoende werd verkend en andere wegen van inspiratie nastreefde. The Stone heeft echter nooit helemaal afstand gedaan van heidense thema’s. Degenen die bekend zijn met de Slavische mythologie kunnen op bijna elk later album nog steeds heidense elementen vinden.
De nieuwe albumtitel vertaalt zich als “knekelhuis” of “ossuarium”. Het gebruik van ossuaria is een lange traditie in de orthodoxe kerk. De overblijfselen van een orthodoxe christen worden met speciale eerbied behandeld, in overeenstemming met de Bijbelse leer dat het lichaam van een gelovige een “tempel van de Heilige Geest” is. In orthodoxe kloosters wordt, wanneer één van de monniken sterft, het lichaam eerst begraven in een tijdelijk graf, en na enkele jaren worden de skeletresten verwijderd en in een ossuarium geplaatst. Als er reden is om aan te nemen dat de overledene een heilige is, kunnen de overblijfselen in een reliekschrijn worden geplaatst; anders worden de botten meestal met elkaar vermengd (schedels samen op de ene plaats, beenderen op een andere, enz.). Waarom kozen jullie ervoor het album “Kosturnice” te dopen?
Wow, je hebt de albumtitel vrij letterlijk genomen, hé? Het heeft niets te maken met orthodoxie of religie. Ossuaria waren meer bedoeld als een metafoor, niet alleen om de rotte staat van de wereld van vandaag te beschrijven, maar ook om na te denken over het onzichtbare en het buitenaardse dat daarachter ligt. Vreemd genoeg bedacht ik eerst de titel en ging toen verder met het schrijven van het nummer, niet andersom. Om deze reden beschouw ik de titel van het album als de mortel die alle teksten erin samenbindt.
Er zijn veel ossuaria in Europa. Heb je er al een kunnen bezoeken? Zo ja, welke hebben de meeste indruk op u gemaakt?
Hoewel we tot nu toe niet de gelegenheid hebben gehad om plaatsen als Sedlec of de catacomben van Parijs te bezoeken, zijn we ons er terdege van bewust dat er een groot aantal ossuaria verspreid is over het hele continent, sommige minder bekende en enkele top toeristische bestemmingen zoals de twee bovengenoemde. Als ik er echter één moet noemen die voor mij opvalt, dan is dat The Skull Tower in Niš, één van de oudste steden in Servië en de Balkan. De toren, gebouwd door de Turken in het begin van de 19de eeuw, bevatte aanvankelijk meer dan 900 schedels van rebellenstrijders die waren gevallen tijdens de eerste Servische opstand en diende als waarschuwing voor de volkeren van de regio die zichzelf probeerden te bevrijden van het juk van het Ottomaanse rijk.
Het lijkt erop dat er een zeker aan de dood gerelateerd concept is dat alle nummers met elkaar verbindt. Sinds ik vorig jaar vader ben geworden, lijk ik me plots meer bewust te zijn van mijn eigen sterfelijkheid en ook die van mijn ouders. Hoe ga jij om met de dood?
Ja, dat is heel erg waar. De songs op “Kosturnice” gaan over onderwerpen als rituele opoffering met de belofte van een hiernamaals, spiritueel verval, iemands ergste nachtmerries die uitkomen, nucleaire oorlog, oorlogswreedheden, massamoord en nog veel meer. Desalniettemin is er een onderliggend thema dat alle teksten verbindt en dat is de alomtegenwoordige DOOD. Ik zou zeggen dat het schrijven van songteksten mijn manier is om om te gaan met de menselijke sterfelijkheid en dat wat erna komt.
Als ik me niet vergis, hebben jullie voor het eerst ook een aantal teksten in het Engels geschreven? Waarom kozen jullie voor het Engels in “Tremors under the ground of the charnel house” en “Engulfed by the abyss“?
Dat klopt niet. Ons eerste album “Some wounds bleed forever” uit 2000, werd in 2007 opnieuw uitgebracht als “Неке ране крваре вечно” en bevatte zes nummers in het Engels. “Golet“, de vijfde langspeler uit 2011, bevat er drie. Bovendien hebben sommige EP’s en split-singles hier en daar Engelse teksten.
Wat je vraag betreft, songwriting is een spontaan proces en sommige ideeën ontstaan in onze moedertaal, terwijl andere in het Engels uit mijn hoofd komen. De manier waarop de songteksten samengaan met de muziek bepaalt de voorkeurstaal voor het nummer, zo simpel is het.
Hoe zijn de reacties tot dusver op de nieuwe plaat? Lees je recensies en hoe ga je om met negatieve kritiek?
Tot nu toe waren de reacties overweldigend positief, waarbij de meeste online sites en reviews het album prezen. Omdat de plaat nog vrij nieuws is, komen er bijna elke dag nieuwe recensies binnen – en ja, we zijn benieuwd naar hoe andere mensen ons werk zien. Er zal altijd negatieve feedback zijn, zelfs als bands hun magnum opus uitbrengen, dus we kiezen ervoor om de nee-zeggers te negeren, aangezien iedereen in de band buitengewoon tevreden is met het resultaat.
Vroeger zat er twee of drie jaar tussen opeenvolgende platen, maar deze keer duurde het ongeveer vijf jaar om met de opvolger van “Teatar apsurda” uit 2017 te komen. Waarom duurde het deze keer wat langer? Wordt het door de jaren heen steeds moeilijker om een sterke en kwalitatieve plaat te schrijven?
Ik kan het hierover niet met je eens zijn, want er is eigenlijk nooit een pauze geweest in het songwritingproces. “Teatar apsurda” werd eind 2017, half december, op de markt gebracht. Nefas verliet de band begin 2018 en toen ik weer bij The Stone kwam, begonnen we vrijwel onmiddellijk aan nieuwe nummers te werken. Toen gingen we in het najaar van 2018 de studio in en namen de EP “Kruna praha” op, die begin 2019 in eigen beheer werd uitgebracht. Na slechts een paar shows om de EP te promoten, zijn we meteen weer begonnen met het componeren van nieuw materiaal, en tegen het einde van dat jaar was de meeste muziek en arrangementen voltooid.
We hadden echter enkele tegenslagen, veroorzaakt door de pandemie van het coronavirus. Het oorspronkelijke plan was om “Kosturnice” begin 2020 op te nemen en in september uit te brengen om op een Europese tour te kunnen gaan ter ondersteuning van het album. Maar terwijl Covid-19 boven het continent opdoemde, ging Servië meer dan twee maanden in een volledige lockdown. Het was onder deze omstandigheden onmogelijk door te gaan met de opnamesessies, dus moesten we alles uitstellen. Zelfs met deze moeilijkheden waren we nog steeds in staat om het album af te maken tegen de zomer van 2020, maar tegen die tijd was het volgende beschikbare slot dat Immortal Frost Productions voor ons had maart 2021. In mijn boek is dat een kloof van drie jaar en drie maanden tussen albums, niet vijf.
Vroeger deed je voornamelijk live zang, maar sinds de EP “Kruna Praha” uit 2019 ben je ook studiozanger. Waarom verliet voormalig zanger Nefas de band?
Hoewel ik van 2005 tot 2010 voornamelijk live-optredens verzorgde, was ik ook betrokken bij de studiosessies van The Stone. Ik deed terug zang en aanvullende regels voor het album “Umro” en de split single “The ancestral alliance” met Kult uit Italië, beide uitgebracht in 2009. Ik zong ook de volledige “Old wounds bleed misanthropy” EP uit 2010 in.
Ik heb er nooit persoonlijk met Nefas over gesproken, maar voor zover ik weet raakte hij enigszins teleurgesteld in het traditionele blackmetalmilieu en wilde hij er een stapje van terug doen. Het was niet de eerste keer dat hij de voorbije jaren de band had verlaten om later terug te keren. Deze keer was het afscheid echter wederzijds en definitief.
Wat zijn vocaal gezien de grootste verschillen tussen jou en Nephas?
Ik weet niet zeker of ik de juiste persoon ben om deze vraag te beantwoorden. Ik denk dat fans van de band die de kans hebben gehad om beide line-ups te zien, beter kunnen getuigen van de verschillende stijlen. Of je kunt gewoon de laatste twee studioalbums achter elkaar afspelen en zelf oordelen.
Ik heb The Stone twee keer live gezien (één keer op tournee met Isvind en één keer op tournee met Dødheimsgard) en moet je complimenteren met zijn optreden. Hoe bereid je je voor om de mentale staat te betreden die nodig is om op het podium te spelen?
Je hebt hier iets door elkaar gehaald. Nefas heeft de tour gedaan met Isvind en The Stone heeft nooit getourd met Dødheimsgard, dus het was waarschijnlijk een ander optreden. Maar wie kan zich elk evenement herinneren, toch? (Ik word oud en verwisselde de band blijkbaar met Blaze Of Perdition, haha; ADDERGEBROED). Na zoveel jaren live optreden, hoef je geen specifieke mindset in te gaan, het wordt gewoon een deel van jezelf. Nee, geef ons gewoon een podium en een half fatsoenlijk monitorsysteem en we laten je de definitie van een blackmetalevenement zien!
Honza Kapák produceerde vroeger een aantal van jullie platen en maakt sinds 2017 als drummer ook deel uit van de line-up. Is het een voordeel dat de studio engineer of producer nu ook deel uitmaakt van de band in vergelijking met het werken met een extern persoon?
Het hebben van een drie-in-één-lid zoals Honza (drummer, engineer, producer) is absoluut een enorm voordeel voor The Stone, omdat het de tussenpersoon wegsnijdt en het hele proces van het maken van muziek veel gemakkelijker te voltooien maakt. De man is ook een goede vriend van ons sinds het begin van de jaren 2000 en we hebben vele malen samengewerkt aan opnames, shows en festivals in zowel Tsjechië als Servië. Voordat hij definitief bij de band kwam, speelde Honza ook enkele optredens voor The Stone in Duitsland in 2009 en 2015 als ik het me goed kan herinneren. Het was dus niet meer dan normaal om hem in te lijven en hem er als fulltime lid bij te betrekken, hehe.
“Kosturnice” is de eerste plaat die wordt uitgebracht door het Belgische Immortal Frost Productions, terwijl sommige vorige releases werden verzorgd door jullie eigen label Mizantropeon Records. Waarom ben je overgestapt en hoe verloopt de samenwerking tot nu toe?
Na twee releases op ons eigen Mizantropeon Records, realiseerden we ons dat het veel beter zou zijn als we een geschikt label hadden voor de promotie, fysieke release en distributie van het nieuwe album, en zo is onze samenwerking met Surtur van Immortal Frost Productions ontstaan. Hierdoor hadden we meer tijd om ons te concentreren op de muziek, het artwork en de ideologie. En ons bereik zou gewoon niet hetzelfde zijn zonder de steun en het harde werk dat Immortal Frost in deze release heeft gestoken. Het is bijvoorbeeld de allereerste keer dat The Stone een officiële distributie heeft voor Noord-Amerika via Season of Mist. We zijn dus dankbaar voor de inspanningen van Surtur en we zijn vooral blij over hoe de digi- en vinyledities uitgedraaid zijn.
De blackmetalscene in buurland Bosnië en Herzegovina bloeit de laatste tijd, vooral gedreven door de Black Plague Circle met bands als Sulphuric Night, Nigrum Ignis Circuli, Deathcircle, Niteris, Void Prayer en Obsskuritatem. Hoe is de huidige staat van de Servische metalscene? Is er veel nieuw bloed dat interessant is om uit te checken?
Eerlijk gezegd ben ik niet op de hoogte van wat regionale bands de laatste tijd hebben gedaan. Wat betreft de huidige undergroundscene in Servië, er is niet veel nieuw bloed, maar er zijn nogal wat bands die al jaren bestaan en die nog steeds geweldige muziek afleveren. Om er een paar te noemen: Svartgren en Zloslut hebben onlangs geweldige blackmetalplaten uitgebracht, respectievelijk in 2020 en 2019. Death-Thrash legionairs Infest hebben een verdomd geweldig deathmetalalbum “Psychosis” gemaakt dat in mei uitkomt. Er zijn er natuurlijk nog meer, maar deze paar bevriende bands steken er op dit moment voor mij bovenuit.
In een interview met het tijdschrift Metal Jacket las ik dat je erg enthousiast was over de film “Ex-drummer“, die gaat over drie gehandicapte rockmuzikanten die op zoek zijn naar een drummer. De film is gebaseerd op de roman van Herman Brusselmans, één van de beroemdste hedendaagse schrijvers uit België. Ik ben het ermee eens dat het een geweldige film is met een fantastische sfeer en soundtrack. Waarom vond hij het zo leuk?
Ja, ik hou verdomme van “Ex-drummer“. Hij is zo goed. Allereerst is het een buitengewoon goed gemaakte film met geweldige cinematografie. De antagonisten zijn ontwikkelde, uitgewerkte karakters en je krijgt ruimschoots inzicht in hun ellendige, gestoorde bestaan. En ook de soundtrack is absoluut geweldig en past goed bij het hele gevoel van de film. Een andere reden waarom “Ex-drummer” zo’n grote indruk op me maakte, is dat sommige scènes en situaties leken op mijn eigen chaotische levensstijl in die tijd, dus het was vrij gemakkelijk om met elkaar in verband te brengen.
Addergebroed 