Potentiam (opgericht rond 1997) was een van de vroegste bands die black en dark metal op IJsland serieus vormgaven. Ze opereerden in een tijd dat er nauwelijks infrastructuur was voor extreme muziek. Waar veel vroege Europese black metal sterk aan de Noorse sound was gebonden, mengde Potentiam atmosferische black metal, darkwave-achtige elementen en progressieve structuren met melancholische, bijna gothic metalinvloeden Dit maakte hen eigenzinnig en verrassend avant-garde voor de periode. Hoewel ze nooit grote internationale bekendheid bereikten, wordt Potentiam door veel IJslandse muzikanten gezien als een voorbeeld van artistieke onafhankelijkheid en een vroege bevestiging dat IJslandse extreme metal een eigen gezicht kon hebben. Potentiam was geen mainstream naam, maar wel een fundamentele pionier: een band die hielp bewijzen dat een IJslandse blackmetalscene überhaupt kon bestaan, en dat ze artistiek volledig onafhankelijk kon opereren.

Rond 2010 veranderde alles toen een groep muzikanten rond Reykjavík voor een radicale heruitvinding van het genre zorgde waarbij disonnante gitaarstructuren, complexe compositities en een rituele of trance-achtige atmosfeer centraal staan. Svartidauði’s “Flesh cathedral” (2012) werd een cultklassieker en zette IJsland definitief op de wereldkaart. In het kielzog van die band volgden Misþyrming, Sinmara, Wormlust, Carpe Noctem, en ga zo maar door.

Maar ook de muzikanten van Potentiam bleven in tussentijd actief. Zo ging zanger/gitarist/bassist Einar Thorberg Guðmundsson o.a. aan de slag met Fortíð, Katla, Midnattsvrede, Thule en Den Saakaldte. Eén van zijn meest recente creaties is het eenmansproject Eldur. Na enkele kleinere releases zoals een single, split en EP presenteert deze IJslandse blackmetalveteraan in de vorm van “Proscribed chronicles of Niðavellir: Rituals of death and necromancy” nu een eerste langspeler.

De verwrongen openingstonen van het heftige “Exiled” vormen een aanknopingspunt bij wat we tegenwoordig onder de typerende en hierboven reeds beschreven IJslandse blackmetalsound verstaan, maar al gauw worden meer melodieuze wateren bevaren. In wat nadien volgt worden de donkerste en meest meeslepende elementen van black metal verweven met de verfijnde melodieuze structuren van prog. Middels heldere zang en de nodige toetsen trekt “Flight of Níðhöggr” voluit de epische kaart. De synthpartijen doen in een song als “Shapeshifter” erg aan een Dimmu Borgir denken, hoewel Eldur’s geluid minder in your face symfonisch en bombastisch is. Enkele laaggestemde gitaarriffs voegen dan weer een onderhuids deathmetaltintje toe. Afwisseling troef met andere woorden!

“Murder and a curse” is één van de zwaardere composities op de plaat die bovendien niet vies is van complexe songarrangementen. “Svartálfaheimr” combineert de meest extreme momenten van het album met meer dreigende en angstaanjagende mid-tempo passages. De scream is aan de hese kant en neigt al eens naar Ihsahn’s stemgeluid, maar mist soms wel wat power en variatie in hoogte en laagte. En nu we het over Ihsahn hebben, in “Second life, second death” horen we wel wat van het latere werk van Emperor terug. “The dark mountains” verweeft verschillende cleane gitaarstukjes tussen het riffgeweld en de melodieuze proggy gitaarsolo, maar kan ons desondanks weinig boeien.

Het ondode figuur van de albumcover komt in het afsluitende nummer tot leven om dood en verderf te zaaien op de tonen van licht symfonische extreme metal, waarna in de tweede helft van het nummer het roer plotsklaps omgegooid wordt en een serene outro terug rust en kalmte brengt na de wervelwind die eraan vooraf ging. Schijn bedriegt echter en vanuit de mist doemt een pakkende gitaarlead op die opbouwt totdat Eldur in de laatste momenten nog eens alle registers opentrekt.

Eldur koos voor een moderne productie, maar die is gelukkig – op de drumsound na – niet al té steriel uitgevallen. Chaos en harmonie zoeken elkaar regelmatig op. “Proscribed chronicles of Niðavellir: Rituals of death and necromancy” is best een onderhoudende plaat geworden die een wat ander en enigszins verfrissend geluid laat horen vergeleken met wat we het laatste decennium doorgaans uit het land van vuur en ijs te horen kregen.

JOKKE: 78/100

Eldur – Proscribed chronicles of Niðavellir: Rituals of death and necromancy ( ATMF 2025)
1. Exiled
2. Flight of Níðhöggr
3. Shapeshifter
4. Murder and a curse
5. Svartálfaheimr
6. Second life, second death
7. The dark mountains
8. Undead