Jaarlijst 2023

Jaarlijst Jokke

Wat is 2023 voorbij gevlogen. Een jaar met heel wat professionale uitdagingen in exonomisch uitdagende tijden, twee koters die veel te snel groot worden en je heel wat zaken in een ander perspectief doen zien en, jammer genoeg, ook te veel mensen die we hebben moeten afgeven. Verder staat de wereld in brand en dat zien we met lede ogen aan.

Gelukkig was 2023 ook een jaar waarin weer heel wat goede muziek uitkwam, wat het niet eenvoudig maakte om onze favorieten uit de maalstroom aan geweldige releases te pikken. Enkele dingen vallen op als ik naar mijn selectie kijk: er zitten heel wat debuutreleases bij en wederom prijken er tal van titels van Belgische en Nederlandse bands in mijn twee lijsten. Voor kwalitatieve black metal moet je het dus niet altijd ver gaan zoeken. Voorts merk ik wederom slechts beperkte overlap met de selecties van de andere addergebroeders, wat getuigt van het grote aantal kwalitatieve releases dat is gepasseerd en aan een kritische dissectie werd onderworpen en dat ieders zijn eigen meug heeft.

Achter de schermen zijn de werken gestart voor een tweede boek, deze keer met de nadruk op interviews die exclusief voor deze fysieke publicatie afgenomen werden. We hebben tal van interessante namen weten strikken (al zeg ik het zelf) die ruim de tijd genomen hebben om gefundeerde feedback te geven op talloze diepgravende vragen. Een releasedatum en alle andere info volgt zodra daar een duidelijk zicht op is.

Op concertvlak heb ik het vrij rustig gehouden dit jaar hoewel ik wel enkele ferme optredens zag van ondermeer Helleruin (JH Jakkedoe), Whoredom Rife, Vemod en Oerheks op Unholy Congregation, Deathless Void en Faceless Entity in Het Bos, Baxaxaxa en Gabestok op het De Pankraker fest en Explosions In The Sky in de Roma. Voornemen voor 2024 is in elk geval terug wat meer concerten mee te pikken en die daad voegden we meteen bij het woord door afgelopen weekend naar Antwerp Music City af te zakken alwaar Witchfukker, Hexenbezem en Bokkerijders het beste van zichzelf gaven. Mogelijks volgen er nog enkele events die we vanuit Addergebroed hosten. Time will tell.

Beste song van 2023

Een selectie van releases maken is al niet evident, laat staan daar dan nog eens een lievelingsnummer uit te moeten kiezen, maar toch gingen we deze uitdaging wederom aan waarbij Hexvessel met “A cabin in Montana” als winnaar uit de bus kwam: zeven minuten spookachtige en grimmige winterse atmosfeer met machtige gitaarmelodieën en majestueuze zang. Kippenvel galore!

Beste langspelers van 2023

1. Ekrom – “Uten nådigst formildelse“: Tijdloos klinkende Noorse black metal geschreven en gespeeld door mannen die reeds de nodige ervaring opdeden bij bands als Covenant, Satyricon, Gehenna, Eternity en Nocturnal Breed. Een tweede Ekrom-langspeler is reeds in de maak, dus dat belooft als deze van dezelfde kwaliteit is als dit magnifieke debuut.
2. Manii – “Innerst i mørket“: Hoewel het voorgaande werk van Manii ook best te pruimen was, is dit de allereerste release die écht aanknoopt bij het legendarische, maar dikwijls ondergewaardeerde “Under ein blodraud maane” van Manes, voorvader van Manii. Cernunnos creërde een gitzwarte malaise die een onbehaaglijk en ongemakkelijk gevoel opwekt, Sargatanas zet een ziekelijke vocale prestatie neer en het inlijven van Whoredom Rife’s V. Einride als drummer was eveneens een erg goedezet. Enorm beklijvende plaat die slechts één kolossaal nummer van 37 minuten bevat, maar wat voor één!
3. Hexvessel – “Polar veil“: Nooit gedacht dat een band als Hexvessel het tot in mijn jaarlijst zou halen, maar kijk! Het feit dat de Finse band een duidelijk door black metal beïnvloed geluid omarmt, is daar hoogstwaarschijnlijk debet aan. De enorm bevlogen en gepassioneerde zang van Kvohst maakt dit intrigerende winterse plaatje af.
4. Høstsol – “Länge leve döden“: Ook een persoon als enfant terrible Niklas Kvartforth had ik nooit verwacht in mijn jaarlijst te zien opduiken maar Cernunnos – ja daar is de Noor voor een tweede keer – deed een meesterzet door de getormenteerde Niklas het woord te laten voeren op dit uiterst knappe en overtuigende debuut. Ook bassist Kalmos en drummer Rainer Tuomikanto, beiden met een verleden in Ajattara, dragen een steentje bij aan deze erg emotionele blackmetalplaat. Cernunnos heeft voor 2024 blijkbaar vier releases in zijn mouw zitten, benieuwd of daar een tweede Høstsol-plaat zal tussen zitten.
5. Ruïm – “Black royal spiritism – I. O sino da igreja“: Rune “Blasphemer” Eriksen, de man die in 1994 Mayhem van de ondergang moest redden, bewijst dat hij ook na zijn tijd bij de legendarische Noren nog lang niet uitgemusiceerd is. Dit debuut van zijn nieuwe band Ruïm maakte vanaf de eerste luisterbeurt een verpletterende indruk. Bovendien laat Rune horen over een perfect stel in vitriool gedrenkte stembanden te beschikken. Wat een muzikant!
6. Helleruin – “Devils, death and dark arts“: Wat een jaar alweer voor black metal van Nederlandse bodem met sterke releases van o.a. Asagraum, Salacious Gods, Ûngrûn, Sammath, Suol, … en dan vergeet ik er vast nog heel wat, Helleruin spant toch wel de kroon en liet ook live steevast een verpletterende indruk na. Carchost bewijst op deze tweede full-length dat debuut “War upon man“ geen toevalstreffer was en dat hij het schrijven van enorm beklijvende melodieuze blackmetaltracks zeer goed in de vingers heeft.
7. Marduk – “Memento mori”: Na het ietwat tegenvallende “Viktoria“ kon de Zweedse pantserdivisie geen betere comeback maken dan met het allesvernietigende “Memento mori” waarop de band woest uithaalt. De invloeden van Funeral Mist waren nog nooit zo prominent aanwezig op een Marduk-plaat, geen wonder daar de songs quasi volledig door Daniel “Mortuus” Rostén gecomponeerd werden. Ik hoop dat het mij beloofde interview met Captain Morgan er eerstdaags nog van komt, want hier wil ik toch wel het fijne van weten.
8. Bloedmaan – “Castle inside the eclipse“: Ook in de laatste maand van het jaar verscheen er nog een prachtplaat van eigen bodem, namelijk deze eersteling van Ronarg’s Bloedmaan waarop alles klopt: begeesterende songs, pakkende en catchy melodieën, mystieke atmosfeer en verbluffend artwork van Ronarg himself. Straf trouwens dat het de vierde debuutplaat is die het tot in mijn jaarlijst haalt.
9. Krieg – “Ruiner“: Nooit écht onder de indruk geweest van het oeuvre van Krieg, één van de vaandeldragers van USBM, maar met “Ruiner” doen Neill Jameson en zijn kompanen met hun aanstekelijke mix van Gorgoroth, Circle Of Ouroborus en Armagedda het voorgaand werk verbleken als sneeuw voor de zon.
10. Aeternus – “Philosopher“: Na enkele platen te veel met deathmetalinvloeden te dollen, keren Ares en zijn strijdkompanen op deze negende langspeler meer terug naar het intrigerende darkmetalgeluid uit hun begindagen. Fantastisch te band te ‘herontdekken’.

Eervolle vermeldingen: The Kryptik – “A journey to the darkest kingdom“, Wolvennest – “The dark path to the light“, , Vargrav – “The nighthold“, Nahasheol – “Serpens abyssi“, Ringarë – “Of momentuous endless night“, Slidhr – “White hart!“, Marthyrium – “Through the spheres of darkness“, Ophanim – “Tämpelskläng“, Amalekim – “Avodah zarah” en One Of Nine – “Eternal sorcery“

Beste EP’s, splits en demo’s van 2023

1. Duivel – “Heiligschennis“: Zowel bandnaam als albumtitel, maar ook het blasfemische artwork, laten er geen twijfel over bestaan wat de missie van deze Nederlandse beeldenstormers, grafschenders en haatpredikers is, namelijk geen enkel heilig huisje recht laten staan. Duivels lekker!
2. Fluisteraars – “De kronieken van het verdwenen kasteel II: Nergena“: De eerste twee delen van hun aangekondigde EP-drieluik laten een Fluisteraars on top of their game horen, want wat het duo Koops en Mollema hier uit hun muzikale koker perste, weet elke vezel van ons lichaam te beroeren. Het was dan ook een nek-aan-nek race tussen beide delen, waarbij het truiomfantelijke en strijdustige karakter van deel 2 het nipt haalt van de wat meer avontuurlijke en experimentele insteek van deel 1.
3. Regnum Tenebrarum – “Légendes noires”: De Belgische Ancient Hounds lijken wel een abonnement op mijn jaarlijst te hebben. Regnum Tenebrarum imponeerde op deze 30 minuten durende EP met diens traditionele no-nonsense, melodieuze en middeleeuws getinte blackmetalgeweld. Onze landgenoten tonen aan dat ijzersterke black metal niet moeilijk of complex moet zijn, maar je gewoon direct naar de keel moet grijpen!
4. Fluisteraars – “De kronieken van het verdwenen kasteel I: Harslo“: zie hierboven.
5. Oerheks – “Valkengebed”: Vorig jaar schopte debuutdemo “Cagghenvinna” het reeds tot onze eindselectie (weliswaar verkeerdelijk in de sectie ‘langspelers’), en ook met beide opvolgende demo’s is het weer prijs, waarbij het abstracte en zelfs impressionistische “Valkengebed” ons nog net wat meer wist te raken dan “Landschapsaachronismen“. Op Unholy Congregation bewees H.C. bovendien dat hij, omringd door een stel uitstekende live-muzikanten, perfect in staat was de atmosfeer vanop plaat ook naar het podium te vertalen. Van Oerheks hebben we het laatste nog niet gehoord!
6. Orkblut – “Ghost paths to Septentrion“: De Ancient Hounds beginnen zo naderhand een vaste waarde in mijn jaarlijst te worden. Collega’s Regnum Tenebrarum troffen we reeds bij de langspelers aan, maar ook Orblut leverde weer een nieuw sterk werkje vol traditioneel zwarmetaal met invloeden van oude Arckanum, oude Denial Of God, Judas Iscariot, Veles, Kvist, Nargaroth en Graveland. Ondanks de speeltijd van ruim 33 minuten, blijkt het toch om een EP te gaan.
7. Hellevaerder/Duindwaler/Schavot/Asgrauw – “Verloren vertellingen“: In het erg uitgebreide interview dat we met de vier protagonisten van deze split deden, konden jullie al lezen dat het geen sinicure was om deze grote onderneming tot een goed einde te brengen, maar deze vier blackmetalbands uit het oosten en westen van Nederland slaagden met verve in hun opzet en zijn alle vier aan mekaar gewaagd.
8. Anéanti – “Poison – Les formules diaboliques“: Wederom een erg overtuigende release van een blackmetalband van eigen bodem, en dat voor een eerste demo die helemaal in het begin van het jaar verscheen. Ik ben alvast heel erg benieuwd naar meer werk van deze nieuwkomer die een eigen smoelwerk fabriceert uit een mix van Scandinavische, Slavische en Amerikaanse black metal. Bovendien houdt Anéanti er op deze EP ook een interessante thematische kijk op na.
9. Beenkerver – “Twee wolven“: In navolging van het sterke debuut “Ontaard“ werden drie nieuwe erg overtuigende agressieve, maar melodieuze blackmetaltracks in ons beendergestel gekerfd.
10. Walghinge – “‘t Oudste kwaad ontwaakt“: Voor gevaarlijk klinkend, wraakzuchtig en dreigend zwartmetaal van de oude stempel zit je bij deze Vlaamse band aan het goede adres. Wie tevens een Manes-cover tot een geslaagd einde weet te brengen, heeft bij ondergetekende een streepje voor.

Eervolle vermeldingen: Oerheks – “Landschapsanachronismen“, Ossaert – “Offerdier”, Bokkerijders – “Silver dust and swords of gold“, Mischievous Wraith – “Hemlock and belladonna“ en Wurgilnõ – “Angst“

Jaarlijst Jules

2023, wauw jongens. Terwijl Poetin en Zelensky onuitputtelijk verder blijven strijden, zijn ook de gemoederen in Myanmar en, later in het jaar, natuurlijk ook in Israël ofte Palestina nog behoorlijk opgelopen. Zonder daarmee de helft van onze lezers te willen wegjagen, toch even vermelden dat we in dit huis in geen geval fan zijn van massale volkerenmoorden. Je hoeft stilaan geen doemdenker meer bestempeld te worden om te voelen dat er iets in de lucht hangt, een gevoel dat je gerust zou kunnen staven met het feit dat de rijksten onder ons immense bunkers aan het bouwen zijn. Je doet verder met die info wat je wil, natuurlijk.

Wat ik wel steeds met een sardonische glimlach op het gelaat zal blijven herhalen, is dat moeilijke tijden meestal wel voor moeilijke muziek zorgen. Mensen zoeken uiteraard een uitlaatklep voor hun angsten of verzuring en – laten we eerlijk zijn – bestaat er een betere uitlaatklep dan in een zwart gewaad de muren van een ondergrondse kerker uit de grond blazen? 

Black metal lijkt enorm te leven, maar ook steeds maar meer verdeeld te zijn. Ons daar als neutrale partij in blijven navigeren is niet altijd even evident, maar goed: het moet! Mijn eigen overtuigingen terzijde gelaten kwam er in het afgelopen jaar zonder meer ergens een punt waarop ik het heb opgegeven om volcontinu op heksenjacht te gaan. Het is aan ieder voor zich om diens persoonlijke grenzen te herkennen en bewaken, en dat gaat ook op voor muziek. Moesten jullie me ooit in een Absurd-shirt treffen, dan is het met een kogel door m’n hoofd. Gebruik je verstand, en laat je niet inpakken door gemakzuchtige dogma’s – als het even kan.
Ook ten huize onze eigen Addergebroeders stond de tijd dit jaar zeker niet stil – we hebben er zowaar onze eerste liveshows opzitten (met oeverloos veel dank aan Omar/Iskandr en de mensen van Faceless Entity, Deathless Void en Rattenburcht), meer van dat in 2024. Daarnaast zijn we ijverig in de weer aan ons tweede boek, zoals head honcho Johan ook al aangaf.
Veel om naar uit te kijken, al is het met een gezonde dosis nervositeit! Heel benieuwd wat 2024 nog allemaal voor ons in huis heeft.

Beste song van 2023

Ontiegelijk lastige vraag, elke keer opnieuw – daarom laat ik dit jaar de data het werk voor mij doen. Mijn meest geluisterde track van het jaar moet wel bij onze goede vrienden Bob en Mink van Fluisteraars liggen: de ongebreidelde agressie, de meeslepende fuzzy gitaarlijnen, de klassieke sound, de huilende intermezzo’s,… “De kronieken van het verdwenen kasteel – I – Harslo” is niet minder dan een absoluut meesterwerk geworden en eentje waar de heren wat mij betreft heel erg trots op mogen zijn. Het is me een hele opdracht om de twee nummers op deze EP uit elkaar te trekken, maar (wederom); het moet!
De kroon is dit jaar onverbiddelijk voor “De koning die werd ontdekt tijdens de blootlegging van de nieuwe dimensie” gezien zijn oh zo verslavende, quasi eindeloze en ontegensprekelijk majestueuze crescendo halverwege het nummer. Ik verdwijn met veel plezier in een abyss van genadeloze chaos en bitter geweld als dit de bijbehorende soundtrack mag zijn en nodig die enkele onwetenden uit exact hetzelfde te doen. 

Beste langspelers van 2023

1. Gam – “Alt hans væsen“
   Without further ado! Gam, uit het Deense Den Ottende Kunst-collectief afkomstig, labelmaatjes met uitstekende acts als Jernved en Vætteilden, bracht dit jaar zijn debuutplaat ten derde, en het duurde helemaal niet lang voor ik begreep dat we hier met iets speciaals te maken hadden: hun eigen versie van onversneden old-school black metal staat bol van de verwijzingen naar de vroege jaren ´90 toen Satyricon of Dødheimsgard de plak zwaaiden zonder ook maar één seconde een inhoudsloze kopie te lijken. De eerste tapes zal je helaas niet meer op de kop kunnen tikken, maar Nykta Records heeft sinds kort cd’s liggen.
2. Versteck – “Symbols of seven harmonies“
   Nog meer old-school worship van deze demonen uit Bali, Indonesië. Ditmaal wel eerder van de Ildjarn-school dan iets anders: oeverloos brutale punk-black metal voorzien van misschien wel de meest memorabele riffs van het jaar en een strot die Attila stil zou kunnen krijgen. Forbidden Sonority of Ancient Horror Records in het oog houden voor wie dit thuis (op heuse VHS tape) wil hebben liggen.
3. Trest – “Sorginak“
   Dringend tijd voor wat ongebreidelde melancholie en weemoed, toch? Trest focust zich als project op de vele heksenvervolgingen die zich in het Westen hebben afgespeeld, en heeft naast erg veel detail voor historische gevoeligheid ook veel aandacht voor het naar desolate muziek vertalen van de onbeschrijfelijke lijdensweg die “de heks” tijdens haar vervolging moest ondergaan, aan de hand van gruwelijke, ijskoude en roofzuchtige composities van de bovenste plank. Machtige plaat!
4. Kostnatění – Úpal
   Na alweer een heel experimentele en brandend fascinerende ep vorig jaar, was het in 2023 tijd voor “Úpal”, de tweede langspeler van onemanband Kostnatění uit Minneapolis, Minessota. Geschifte, bijna Afrikaanse folk-aandoende uitspattingen worden bijgestaan door agressieve postpunk en uitgesmeerd over een basis van nooit echt tot vervelens toe technische black metal. Het resultaat is even magistraal als waanzinnig.
5. Obsidian Grave – Blood of the night
   Hondsbrutale old-school black metal die vanaf de meet naar je aorta uithaalt om dan gedurende de volgende 36 minuten in de regen van bloed en andere lichaamssappen die de wonde produceert te staan glunderen. De CD-variant van Dark Adversary kan me gestolen worden maar die 12” via Death Hymns is onmisbaar in je collectie. Melodieën die soms aan oude Lamp of Murmuur doen denken, langs twee kanten geflankeerd door snoeiharde, compromisloze 90’s worship.
6. Thantifaxath – Hive mind narcosis
   Een heel ander geluid hier. “Het beste moderne jazz-album” beschreef een of andere nerd het op Youtube – en als jazz een uiting van pure psychopathische schizofrenie was, had hij gelijk. Riffs bulderen en razen over je heen als een commissie gieren die wachten op je onvermijdelijke ondergang om je lichaam in stukken te rijten, songstructuren lijken in elkaar gestoken om de paranoia en angst zo hard aan te wakkeren dat je hunkert naar een simpele paniekaanval in foetushouding. Negen jaar na het onvervalste meesterwerk dat “Sacred white noise” was met deze plaat op de proppen komen, ik kan er alleen maar voor buigen.
7. Ebony Pendant – “Ebony pendant“
   Nog zo eentje die je jaar op jaar terug ziet komen in dergelijke lijsten, en met rede – zijn “Resplendent fountain of anguished tears” vanop de split EP met Lamp of Murmuur was in 2022 nog een koploper bij meer dan de helft van ons team, en ook dit jaar staat de nieuwe langspeler resoluut tussen de beste black metal van het afgelopen jaar. Emotionele post-riffs op “Whispers of a nameless fear” krijgen een arm op de schouder van absolute schroeiers zoals “A flame, imperishable” – deze hele plaat barst gewoon uit z’n voegen van de ontegensprekelijke hoogtepunten.
8. Crucified Serpent – “No second coming“
   Na een split met Saturnal Blood uit 2020 is het deze keer aan Crucified Serpent voor een langspeler bij het Spiritual Disease label (waar onder andere Blood Magic mee uit tevoorschijn kwam). Eindeloze lagen ruis en distortion vormen de hoofdmoot op deze plaat, voldongen van de vuile, etterende dungeon synth en stompende black metal razernij, voorzien van ijle, schelle drums en woeste, demonische vocalen. Een van de smerigste platen die ik dit jaar heb mogen luisteren, en dat wil wat zeggen.
9. Gabestok – “Med freden kommer hadet“
   Na een Deense binnenkomer ook weer (nagenoeg) afsluiten met een band uit Denemarken, het zou zowaar toeval kunnen zijn. Deze Korpsånd Circle-genoten zijn onderhand een belangrijk deel van de soms frivole garage/post-punk blackmetalwereld, en de elementen van heavy metal en doom die in deze “Med freden kommer hadet” tevoorschijn toveren maken het eindproduct alleen maar beter. Over toveren gesproken, wie Gabestok op Pankraker Festival mocht aanschouwen weet dat ze nu best een ticket kopen voor Life After Death in London.
10. Fleshvessel – “Yearning: Promethean fates sealed”
    Death metal! Wat een jaar ook weer voor niet te versmaden goorlapperij van de eerste klas, met hoogtepunten van o.a. Fossilization, Cruciamentum, Left Cross, Cryptworm, Fabricant, Bekor Qilish en Vastum, maar deze bijna irritant geniale Fleshvessel uit Chicago weet wat mij betreft alsnog de kroon te spannen. Dit is geen loutere avant-garde moeilijkdoenerij maar een volstrekt Pink Floydiaanse experimenteertocht waarbij ongeveer alle conventies op het kapblok terechtkomen en na afloop ongeveer niets meer is wat het lijkt. Wie er de tijd in wil steken die deze plaat vereist, wordt ongetwijfeld beloond.

Eervolle vermeldingen
Vastum – “Inward to Gethsemane“, Avgrund – “Announcing spirit heritage“, Kanashimi – “Yamiuta“, Limbes – “Ecluse“, Høstsol – “Länge leven döden“, Ulthar – “Helionomicon/Anthronomicon“, Sol An Varma – “Sol an varma”, Jute Gyte – “Unus mundus patet“, Sea Mosquito – “Igitur” en Crawl – “Damned“.

Beste EP’s, splits en demo’s van 2023

1. Fluisteraars – De kronieken van het verdwenen kasteel I: Harslo
   Als je weet dat deze ep twee nummers telt en ik hem hierboven al vernoemd heb in de categorie “beste song van het jaar”, dan weet je wel ongeveer wat te verwachten. In totaal amper twaalf minuten lang maar voorzien van megalomaan goeie black metal, verslavend als de pest en bovendien voorzien van een uitstekende opvolger: “De kronieken van het verdwenen kasteel – II – Nergena“. In deze contreien wordt niet vaak muziek van dit niveau geschreven.
2. Flaming Ouroboros – “Blood“
   333 Guard head honcho M.O., zou je ook kunnen kennen van zijn uitstekende werk onder de moniker Nightfall Dissension, maar in dit geval staat hij op nummer twee van deze lijst met “Blood”, een demo van net over de twintig minuten. Het werd zijn derde van vier releases onder Flaming Ouroboros dit jaar, en eentje die ramvol emotie, passie, hartstocht en verlangen zit – hier voor de gelegenheid vrij vertaald in haatdragende black metal, pompende (post)punk, melancholische en/of triomfantelijke riffs, elementen die bijna aan screamo doen denken, en een vleugje Title Fight. Waarom dit werkt weet ik niet, maar het werkt verdomme goed. 
3. Orkblut – “Ghost paths to septentrion“
   Met het schaamrood op de wangen moeten toegeven dat het nu pas aan de landgenoten is in deze lijst. Naast de ijzersterke plaat van Regnum Tenebrarum uit februari is deze Orkblut een zoveelste mijlpaal in de muzikale geschiedenis van ons teerbeminde Belgenland. MPR ofte Medieval Prophecy Productions weet als geen ander het talent als truffels uit onze bodem te snorren, de melodische razernij die hier door Orkblut ‘op grootmoeders wijze’ gepresenteerd wordt, kan dan ook zomaar met de groten uit de globale beweging wedijveren.
4. Wagner Ödegård – “Panvatn“
   De beste man uit Zweden staat al langer bekend om zijn enorm eigenwijze muziek, en daar mag deze “Panvatn“ dan ook op geen enkele manier voor onderdoen. Luisteraars op amper zeventien minuten zo vaak versteld doen staan is een prestatie op zich, diezelfde luisteraars steeds opnieuw doen teruggrijpen naar diezelfde plaat, in de hoop ze iets beter te begrijpen, is de reden dat deze MLP hier te vinden is. Black metal, ambient, noise, folk, industrial, en dan dat hele rijtje nog eens opgelijst voorafgegaan met “post-” zou de lading kunnen dekken, maar dat doet het niet. Fenomenaal werk dat de term outsider black metal in zijn geheel transcendeert.     
5. Bokkerijders – “Silver dust and swords of gold“
   Wie 2024 samen met ons inzette in Antwerp Music City wist dat Bokkerijders in deze lijst moest belanden, en met rede. “Silver dust and swords of gold” is een waanzinnige EP die van retestrakke black metal naar vuile, woeste thrash gaat zonder dat Slayer zelfs zou doorhebben dat er een gooi naar de troon wordt gedaan. Pummelende drumsalvo’s en gierende solo’s bij de vleet op deze twee nummers, bijgestaan door vanuit een kerkhof opstijgende krijsen en uitmuntend prominente bas. Meer van dit.
6. Putrifier – “Præcidistis regeneratio“
   Weinig of niets geweten over deze Chileense vleesgeworden nachtmerrie, behalve dan dat ze uit het eindeloze niets plots op Iron Bonehead materialiseerden met deze walgelijke uitspatting van allesvernietigende death metal. Vanaf de meet klinkt het alsof Dead Congregation misbruikt is geweest door Beherit anno vroege jaren ´90. Werkelijk voortreffelijke sound. 
7. Blodryne – “M.A.G.E.N.T.A.“
   Majestueuze demo van de onvervalste abominatie die Nihtgenge (Odious Hiss, Hotchin Pit) is. Groffe, agressieve UK postpunk overladen met eindeloze hoeveelheden distortion en atmosferische, lang uitgesponnen riffs en demonische, haast mechanische vocalen die niks of niemand overeind laten staan.
8. Stangarigel – “Metafyzika barbarstva“
   Grootste, mystieke en barbaarse taferelen op deze uitermate fascinerende ep van één van de muzikanten achter het populaire Malokarpatan. Intermezzo’s die je volledig weten vervoeren worden bijgestaan door rauwe maar melodieuze black metal van de oude school, waarbij een “Dark medieval times” of “Nattens madrigal” nooit echt veraf is. Ook hier weer hulde aan onze landgenoten van Medieval Prophecy Records. 
9. Odiuss Hiss – “Acrid portal incantation“
   De man kwam eerder al in deze lijst tevoorschijn, en ook dat betekent iets gezien de eindeloze stroom aan releases in 2023. Odious Hiss is misschien nog wel één van de beste projecten die op dit moment in UK actief zijn, en na de moorddadige “A vial of putrid hockle” uit 2021 waren we heel benieuwd naar wat er nog zou komen. “Acrid portal incantation” is één grote aanval op comfort, liefdadigheid, begrip en geduld. Razend goeie noise black metal afkomstig van een grauwe meneer met een afgrijselijk botte machete. 
10. Blood Magic – “Mystic warpath conjuring“
    Ook Blood magic werd hier eerder al aangehaald omwille van Crucified Serpent, maar hun eigen “Mystic warpath conjuring” is evenzeer een schouwspel van afgunst voor harmonieuze songwriting. Vuile, krakende vocalen die aan Inquisition’s Dagon doen denken, emmers vol noise en woeste, triomfantelijke USBM die als een nietsontziende storm de kop van je romp sleurt voor je goed en wel doorhebt wat er gebeurt. Bovendien hebben ze net nog een ronkende full-length uitgebracht – Spiritual Disease for president. 

Eervolle Vermeldingen
Potion Mystique – ‘Demo’, Obskuritatem – “Nekroromantizam”, Fluisteraars – “De kronieken van het verdwenen kasteel II: Nergena”, Nightfall Dissension -”Demo II”, Iron Firmament – “Keepeater”, Oerheks – “Landschapsanachronismen”, Ossaert – “Offerdier”, Oerheks – “Valkengebed“, Люгер – “Так пели соловьи” en Sorger Ekar – “Cosmic blight”.

Jaarlijst Cas

Als ik zie dat ik 2021 indertijd beschreef als “het vreemdste en meest turbulente ritje rond de zon van mijn dodengang op aard” barst ik haast in cynisch lachen uit. Het addendum “tot nu toe” was dan ook, met de wijsheid die een terugblik inhoudt, uiterst gepast. Een woelige job en niet één, maar tweemaal verhuizen alvorens ik eindelijk mijn eigen stekje kon betreden en waar een zoektocht van maar liefst zeven maand aan voorafging zorgden er dan ook voor dat van extracurriculaire activiteiten weinig in huis kwam. Nu dat euvel achter de rug is en ik aan de horizon rustiger tijden zie opdoemen is ook de goesting om vaker in mijn pen te kruipen gelukkig helemaal terug. Dat boek twee er aankomt weten jullie ondertussen ook, en ik durf schaamteloos beweren dat deze de vorige uitgave ruimschoots zal overtreffen, zowel op vlak van inhoud als vormgeving. Het hoe of wat lossen we te zijner tijd, maar dat Luchtrat aka Pede zich designgewijs weer van zijn beste kant toont, staat nu reeds buiten kijf.

Muzikaal gezien heb ik het gevoel bitter weinig nieuwe blackmetalreleases beluisterd te hebben – of toch ten opzichte van vorige jaren – maar ik heb in de vorm van vuile OSDM een dood gewaande minnares teruggevonden, waardoor het er in mijn playlist vaker brutaal simplistisch dan complex en dissonant aan toeging. Met de jaren begin ik steeds meer eb- en vloedpatronen in mijn eigen luistergedrag op te pikken, waarbij ik schijnbaar steeds mijn focus verleg om dan weer een deep dive in één of andere obscure nichestijl te ondernemen. Niettemin valt het me wel op dat, als ik dan toch weer een lijstje opstel, dit toch weer enorm door het zwartmetalen werk wordt gedomineerd. Wat ik dus ook heb geleerd: ik blijf toch elke keer willens nillens richting dat ruizige, veelzijdige, complexe, verdeelde/verdelende en mystieke genre gezogen worden. We leven in vreemde tijden, maar dat deze muziekstijl(en) compleet springlevend zijn is toch al enkele jaren een standvastig gegeven. Zo blijkt wederom: we zijn nog lang niet uitgeschreven.

Tijdens het bijzonder hectische 2023 was er gelukkig ook tijd voor livemuziek, en ook dit jaar werd ik enkele keren gewillig murwgebeukt. Enkele hoogtepunten uit een ellenlange lijst: Brutal Assault schotelde ons een affiche voor om geiler dan een ongecastreerd konijn van te worden (Russian Circles! Carpenter Brut! Lamp Of Murmuur! Eyehategod! Grave Miasma! Cult of Fire! Dying Fetus! Misþyrming! Napalm Death!), maar ook Belgische bands leverden spetterende shows af: Kosmokrator en Oerheks op Unholy Congregation en Silver Knife in Het Bos lieten een steengoede indruk na. Iron Maiden in het Sportpaleis was dan weer een onverwacht hoogtepunt – die oude knarren rocken nog steeds de pannen van het dak. Vermeldenswaardig zijn ook Gabestok en Baxaxaxa op het Pankrakerfest en verder Alcest (De Comma), Amenra (Dunk!festival), Blind To Faith (Trefpunt), Primitive Man (Kavka), Black Curse en Spirit Possession (Chinastraat). Ik krijg ook hier maar niet genoeg van, zoals mijn portefeuille huilend beaamt.

Beste song van 2023

Toen werd aangekondigd dat Odz Manouk na een decennium oorverdovende afwezigheid niet één, maar twee comebackplaten zou lossen sprong ik enerzijds een gat in de lucht, maar bleef paradoxaal genoeg evenzeer met de voetjes op de grond staan: comebacks verzanden niet zelden in een afgezwakte kopie van ouder en veelal beter materiaal. Gelukkig werd “The last bastion of the serpent’s tongue”, het voorlaatste nummer van “Bosoragazan (Բոսորագազան)” vrij snel op de wereld losgelaten, waarna ik eigenlijk al meteen een plekje in de jaarlijst reserveerde. Odz Manouks typerende verwrongen gitaarwerk slaat, met dank aan de pummelende blastbeats, in als een bom en beide albums barsten van de memorabele riffs, waarvan enkele van de grootste oorwurmen en hardste uppercuts in dit nummer te horen zijn. De nijd druipt van Yagians rauwe strot af en tijdens tragere passages is een knipoog naar de hoogdagen van Rhinocervs is nergens veraf.

Noot: Eigenlijk had “Rhiannon’s wake” van de laatste Grave Pilgrim hier moeten prijken omwille van de waanzinnig memorabele openingsriff, moest die operazang mijn gehoorgang niet elke keer aan flarden rijten – en dat bedoel ik voor één keer niet als compliment.

Beste langspelers van 2023

1. Dødheimsgard – “Black medium current”: Aan Vicotnik en de zijnen de eer om zowat de meest uitdagende plaat van 2023 geschreven te hebben. Wat DHG uit z’n hoed tovert is bevreemdend en weergaloos experimenteel, en “Black medium current” in enkele woorden proberen te vatten is de plaat lasteren. Luistert u vooral zelf naar deze fenomenale sonische reis die soms van de hak op de tak lijkt te springen, maar zich na voldoende tijd (en inspanning!) van de kant van de luisteraar ontpopt tot een heerlijk flowend meesterwerk. Zij voor wie black metal vooral rauw moet zijn haasten zich best zo snel mogelijk uit de voeten, want wat DHG laat horen zorgt geheid voor allergische reacties.
2. Miserere Luminis – “Ordalie”: Ook 2023 kende enkele comebacks waarvan er enkele de verwachtingen volledig inlossen. Maar liefst veertien jaar na “Miserere luminis” komt “Ordalie”, een melancholische kopstoot van jewelste. Neptune (Gris), Icare (Gris) en Annatar (Sombres Forêts) schreven samen opnieuw een plaat die het beste van beide projecten samenbrengt en de fundamenten van hun debuut niet uit het oog verliest, maar deze net verder uitbouwt met hun uiterst gevarieerde en complexe vorm van depressieve post-blackmetal. Dat Annatar en Icare over uiterst complementaire strotten beschikken wisten we al, maar dit bevlogen vocaal palet maakt van dit “Ordalie” een plaat om duimen en vingers bij af te likken.
3. Odz Manouk – “Bosoragazan (Բոսորագազան)”: Zoals hierboven reeds aangehaald een dubbelrelease: ook “Ծուռ (Tzurr)” had op zichzelf een plekje in de lijst kunnen veroveren. Dat Yagian na tien jaar het wild om zich heen bijtende Odz Manouk zou reanimeren had ik, en met mij iedereen, niet zien aankomen. Beide albums, met een lichte persoonlijke voorkeur voor het venijnige en van blastbeats vergeven “Bosoragazan” tegenover het meer slepende en onheilspellender “Tzurr”, lossen resoluut alle hoge verwachtingen in. Nu nog Rhinocervs resusciteren!
4. Manii – “Innerst I mørket”: Voor mij pas een eerste kennismaking met Manii, de spinoff van het experimenterende Manes – en wat voor één! Cernunnus, Sargatanas en V. Einride componeerden één formidabele track die je meermaals de stuipen op het lijf jaagt, of het nu is met ziekmakende vocalen op onheilspellende ambient die je constant in spanning houdt of de oeverloos venijnige gitaarsound waar bijwijlen psychedelisch riffwerk een doffe ellende uitstraalt. Een enkele straal zonlicht valt niet te bespeuren bij dit Noors trio. “Innerst I mørket” bleek dan ook de perfecte soundtrack op de treinrit naar huis na een veeleisende werkdag.
5. Cruciamentum – “Obsidian refractions”: Ongetwijfeld van het beste dat hedendaagse OSDM te bieden heeft – al moest Fossilizations “Leprous daylight” maar nipt de duimen leggen voor deze op Morbid Angels leest geschoeide, nietsontziende maalstroom die “Obsidian refractions” heet. De rollende riffs op de plaat doet met momenten ook denken aan “Realms of exquisite morbidity” van Malignant Altar, maar de regelmatig opduikende passages waar een ferme doomwalm vanaf komt roepen ook het onheilspellende van een Spectral Voice (wiens nieuwe langspeler er ook zit aan te komen!) op: sinstere opbouwen ontaarden in keihard beuken. Enorm gore en ronkende maar gevarieerde en technisch vernuftige death metal met meerdere fameuze headbangmomenten en enorm replay-gehalte.
6. Trest – “Sorginak”: Al vanaf de eerste seconden van opener “Aburu” weet je dat dit één van de meest bezwerende en meeslepende blackmetalplaten van het jaar wordt. Hoewel het anoniem gezelschap van Duitsland afkomstig schijnt te zijn horen we heel wat Oost-Europese muzikale invloeden terug, maar dan veel beter uitgevoerd dan wat veel pakweg Oekraïense atmosferische bands doen: in tegenstelling tot veel acts uit die contreien heeft Trest nog tanden én zijn ze niet beschaamd om deze regelmatig stevig te ontbloten. Trest toont dat weemoedsklanken niet enkel op een gezapig tempo voorbij hoeven te kabbelen maar dat melancholie ook bijzonder giftig uit de hoek kan komen.
7. Häxanu – “Totenpass”: Opnieuw schopt Alex Poole het tot in mijn jaarlijst, voor de tweede keer met het relatief makkelijk in het oor liggende en opzwepende Häxanu. “Totenpass” mag dan misschien wat minder spontaan overkomen dan het debuut, maar Poole & co slagen er toch steeds met de vingers in de neus in een beklijvende plaat neer te poten die recht uit de jaren ’90 komt weggelopen – compleet met toetsenbombast die gelukkig niet constant de aandacht opeist. Ik noteer reeds een afspraak met de heer Poole in deze jaarlijst volgend jaar, gezien er een nieuwe Chaos Moon (naast ander moois) in de pijplijn zit!
8. Austere – “Corrosion of hearts”: Het feit dat hier opnieuw een comebackplaat van een gevestigde naam prijkt valt wellicht rechtstreeks te linken aan het feit dat ik afgelopen jaar minder tijd had om actief nieuwe parels uit de underground op te graven, maar ook Austere weet hooggespannen verwachtingen moeiteloos in te lossen. Wat bands die het oudste werk van Burzum eren betreft ging het tussen het contemplatieve Austere en het winterse Hexvessel. Het is die eerste geworden, waarbij de Australiërs zichzelf een voller geluid aanmeten tegenover hun eerder werk en ook hun composities gemiddeld langer uitrekken, wat tot meer dynamische songs leidt dan op voorganger “To lay like old ashes” het geval was. Dit echter zonder ook maar een greintje aan desolate zwaarmoedigheid in te boeten.
9. Gam – “Alt hans væsen”: Toen Jules enkele maanden geleden met Gam kwam aanzetten deed ik wat ik altijd doe: het op de ‘te luisteren’ lijst zetten. Zoals iedereen stilzwijgend weet is het zeldzaam dat we ooit het eind van die lijst bereiken, maar enkele weken later schoot de naam me te binnen en besloot ik de plaat toch op te leggen. Zoals wel vaker het geval is bij aanraders van Jules die ik te laat check kon ik mezelf voor de kop slaan, want het feit dat “Alt hans væsen” de enige langspeler is die in alle drie onze lijsten pronkt toont aan dat deze primitief klinkende Denen ontegensprekelijk de sterkste binnenkomer van 2023 zijn.
10. Gabestok – “Med freden kommer hadet”: Eventjes twijfelde ik om het eveneens sterke “Mod guders svig” van Krigstjørn, een ander lid van de Korpsånd Circle, hier te plaatsen om overlap te mijden en een andere band een spotlight te gunnen, maar feit is dat Gabestok met hun laatste full length en eigenwijze aanpak met kop en schouders boven de rest van het gezelschap uitsteekt, wat 2023 releases betreft. Gabestok is opzwepend, punky, rauw en weet verschillende invloeden (doom, heavy metal, rock ‘n’ roll om er enkele te noemen) naadloos in elkaar te laten overlopen. Zoals hierboven reeds aangehaald: ook live een aanrader!

Eervolle vermeldingen: Fossilization – “Leprous daylight”, Hexvessel – “Polar veil”, Thantifaxath – “Hive mind narcosis”, Left Cross – “Upon desecrated altars”, Apovrasma – “Archidémon”, None – “Inevitable”, Panopticon – “The rime of memory”, Malokarpatan – “Vertumnus caesar”, Krieg – “Ruiner” , Spirit Possession – “Of the sign…”

Beste EP’s, splits en demo’s van 2023

1. Regnum Tenebrarum – “Légendes noires”: Pas in deze categorie van ‘kleinere’ releases steekt er een vaederlandsche band de kop op. Niet zo chauvinistisch van mij, maar dat wordt in deze selectie meer dan gecompenseerd. De heren van het Ancient Hounds collectief wordt door iedereen hier bij Addergebroed dan wel weer nauwlettend in het oog gehouden. Dat de van alle te bedenken franjes ontdane black metal van Regnum Tenebrarum hoog scoort hoeft dan ook niet te verbazen. “Légendes noires” is een schoolvoorbeeld van hoe bevlogen traditionele black metal met een fikse vleug Judas Iscariot anno 2023 hoort te klinken.
2. Oerheks – “Landschapsanachronismen”: Het omgekeerde van bij Jokke hier: bij mij bleef “Landschapsanachronismen” meer hangen dan het erop volgende “Valkengebed”. Misschien ligt dat aan het feit dat ik de eerst- en Jokke de laatstgenoemde van een oordeel voorzag? Hoe dan ook, beide releases zijn perfect complementair, ook met debuut “Cagghenvinna” – iets dat enkel nog bevestigd werd sinds ik de compilatie-CD “Grondslagen” aanschafte. Naast een memorabel livedebuut blijft Oerheks steevast weemoedige maar sfeervolle black metal van de bovenste plank uitbrengen, en dat mag wat mij betreft nog wel even blijven doorgaan.
3. Bokkerijders – “Silver dust and swords of gold”: Het Gentse powertrio dat ondertussen geen trio meer is (tweede gitarist Wouter Lemmens vervoegde de band pas later) knalt alles weer vakkundig naar de gort tijdens hun zeventien minuten vuile blackened thrash metal waarbij al eens met tempo’s en toonladders gespeeld durft worden en waarbij ik bij het begin van de solo van “Swords of gold” precies moet denken aan de muziek waarbij Cleopatra aangekondigd wordt in pakweg een Astérix & Obélixfilm. En dat is niet eens een verwijt, het toont enkel dat de Gentenaren geen moer geven om genreconventies en al eens verrassend uit de hoek durven komen, wat ik enkel kan toejuichen. Tip: Bokkerijders is boven alles een liveband: ga dat zien!
4. Melissa – “II”: De plek in de jaarlijst krijgt Melissa enkel voor de muziek, want voor de spuuglelijke cover moet je het niet doen. Kun je echter je maag in bedwang houden en dat mormel negeren, dan wacht een klein kwartier compromisloze punk/black met in eindeloze reverb verdrinkend gekrijs, genoeg d-beat om het verdomde patroontje dagenlang niet uit je hoofd te krijgen, een messcherpe gitaarsound en dito ‘fuck off’-mentaliteit. De eerste demo van het kwartet overtroffen ze niet, maar “II” blijft de ene smerige mokerslag na de andere uitdelen.
5. Undergang/Spectral Voice – “Undergang/Spectral Voice”: Deathmetalsplit van het jaar! De Denen van Undergang zag ik enkele jaren geleden hun hondsbrutale death metal uitbraken op Netherlands Deathfest, en Spectral Voice staat bij mij al jaren te boek als de band met de hardst meppende drummer ooit. Hoe dan ook: bij de lompe, rechtlijnige death metal Undergang is enige nuance of subtiliteit uit den boze. Daarnaast laat Spectral Voice zich met “Craving final impasse” van hun traagste, meest beukende kant horen. Pas halfweg laten de Amerikanen zich even gaan, maar de hoofdmoot van deze fenomenale track bestaat toch uit dreigende deathdoom en naargeestige grunts.
6. Kêres – “The king sleeps without tears”: Jokke omschreef het reeds treffelijk in zijn recensie: deze EP is wat Darkthrone al even probeert te doen en maar half in slaagt. Deze midtempo, met rock ‘n’ roll geïnjecteerde first wave black metal van Kêres blijft, in tegenstelling tot Darkthrone, heerlijk rauw en scherp klinken.
7. Orkblut – “Ghost paths to septentrion”: Opnieuw Ancient Hounds! Wat valt er nog meer over te zeggen? Deze cirkel blijft de regels van de kunst volgen en doet dit elke keer bijzonder overtuigend.
8. Unheimlich – “Unheimlich”: Nog ondergronds spul van eigen bodem, ditmaal van de in Gent gevestigde Haunted By Ill Angels stal. Unheimlich klinkt zoals de bandnaam doet vermoeden: eng en naargeestig. De drums zitten ietwat weggemoffeld onder de fuzzy gitaarlijnen en vocaal wordt duchtig met delay en reverb gestrooid, wat het geheel een bezwerend maar ook desoriënterend gevoel meegeeft. Het collectief rond het HBIA label blijft jaar na jaar ongepolijste pareltjes uitbrengen en dit is er één van.
9. Fluisteraars – “De kronieken van het verdwenen kasteel – I – Harslo”: Toegegeven, bij het herbeluisteren had deze EP, alsook zijn vervolg, best hoger in de lijst kunnen staan, maar helaas spendeerde ik (nog) niet voldoende tijd met deze twee pareltjes. Fluisteraars blijft zichzelf heruitvinden en deze twee EPs zouden zomaar het beste kunnen zijn dat Bob Mollema en Mink Koops al uit hun mouw schudden – en dat wil iets zeggen.
10. Flaming Ouroboros – “Blood”: Ik was mij suf aan het puzzelen om langspeler “Anthems for brotherhood” een plekje in de lijst langspelers te geven gezien ook deze zeker de moeite waard is, maar tijdens het schrijven van deze lijst maakte Jules (alweer!) me er attent op dat deze EP bestond en het moet gezegd: deze vreemde combinatie van black metal met screamo en posthardcore grijpt meteen naar de keel en weet de volle twintig minuten moeiteloos te boeien, en blaast daarmee de langspeler los omver.